از ويژگيهاي شغل وكالت اين است كه زندگي حرفهاي وكيل با زندگي خصوصي او آميختگي غيرقابل انفكاك دارد در باب حرف ديگر شايد فرد بتواند زندگي خصوصي توجيهناپذير و رفتار و حركات مشكوك و قابل انتقاد داشته باشد بدون اينكه به زندگي حرفهاي ا و لطمهاي وارد شود ، اما بروز اولين آثار نامطلوب و منفي در زندگي خصوصي وكيل دادگستري را بايد نشانه « آغاز پايان » زندگي حرفهاي او تلقي كرد .
وكيل دادگستري بايد داراي ثبات عقيده بوده و با كار بيشتر و فعاليت خستگيناپذير خود بسرمنزل مقصود برسد . وكيل دادگستري بايد علاوه بر اطلاعات و معلومات اكتسابي ( حرفهاي ) داراي صفات و خصوصيات طبيعي نيز باشد من جمله بايد بيان رواني داشته و داراي حافظه قوي بوده ، قدرت و تسلط بر رفتار و صداي خود داشته باشد .
وكيل دادگستري بايد خلق ملايم داشته باشد .
مهمترين صفتي كه از نظر اخلاقي به منزله روح شغل وكالت تلقي ميشود ، شرافت و درستي عمل وكيل است . وكيل دادگستري بايد كاملاً شرافتمند بوده و مظهر درستي و تقوي باشد تا بتواند احترام لباسي را كه ميپوشد و سوگندي را كه ميخورد محفوظ دارد .
وكيل دادگستري فقط و فقط بر اثر جلب اعتماد موكلين و وكلاي طرف و قضات است كه ميتواند موقعيت خود را در جامعه محفوظ و مستقر كند .
وكيل دادگستري بايد از نظامات مربوط به حرفه وكالت كاملاً آگاه باشد تا بتواند به تمام معني و به نحو مفيد و شايسته به شغل وكالت ادامه دهد .
وكيل دادگستري بايد ابتدا شغل خود را خوب شناخته و به نظامات مربوط به آن كاملاً آگاه باشد . متاسفانه اكثر كارآموزان محترمي كه سوگند ياد كرده و به حرفه شريف وكالت نايل ميشوند ، تقريباً اطلاع درستي از نظامات مربوط به وكالت نداشته و گاهي در ابتداي شروع به كار ، مرتكب تخلفات انتظامي مهمي بر اثر همين عدم اطلاع ميشوند كه در آتيه آنها كاملاً موثر بوده و ممكن است به كلي آتيه حرفهاي آنان را خراب كند . لذا ضروري است قوانين و مقررات وكالت به كارآموزان تدريس و امتحان گرفته شود .
امروز در اكثر كشورهاي پيشرفته دنيا ، كانونهاي وكلا براي جواناني كه شروع به كار ميكنند مقرراتي وضع و آنان را چه در دوره كارآموزي و يا بعد آن ، با رعايت اين مقررات با نظامات مربوط به شغل خود آشنا ميكنند . اين مقررات شامل يك رشته تعليمات مخصوصي است كه تنها آزمايش عملي و كيل در دفاع نبوده و بيشتر از نظر موضوع ي مربوط به نظامات شغل وكالت است .
در جهت طي همين طريق مهم است كه كانون وكلاي دادگستري مركز نيز به همت دادسراي انتظامي كانون تصميم گرفته است با انجام يك رشته سخنرانيهاي كوتاه ، همكاران عزيز و كارآموزان محترم را با نظامات مربوط به حرفه وكالت هرچند اندك آشنا كند . در اين زمينه تعريف و بررسي و بيان بند 2 ماده 81 آئيننامه لايحه قانوني استقلال وكلا به عهده اينجانب محول شده است .
در صدر ماد ه 81 مرقوم و در بند 2 ماده 81 آئين نامه لايحه قانوني وكلا چنين آمده است :
متخلف در موارد ذيل به مجازات انتظامي درجه 5 محكوم خواهد شد .
بند 2 در صورتي كه به واسطه وكالت از اسرار موكل مطلع شده و آن را افشا نمايد ، اعم از اينكه اسرار مزبور مربوط به امر وكالت يا شرافت و حيثيت و اعتبار موكل باشد .
در بررسي اجمالي اين بند از ماده 81 آئيننامه لايحه قانوني استقلال وكلا اجازه ميخواهد مبحث را به شرح زير بررسي كند :
1 ـ تعريف سرّ ،
2 ـ سابقهاي از نظم مذكور در ساير جوامع ،
3 ـ اشارات و تصريحات آئيننامه لايحه قانوني استقلال وكلا در مواد مختلف ،
4 ـ بررسي در ساير قوانين حاكم ،
5 ـ تضاد .
سرّ يا اسرار در قوانين تعريف نشده و در قوانين موجود تعريفي از سر يا اسرار بعمل نيامده است و حتي در آئين نامه لايحه قانوني استقلال كانون وكلا نيز كه براي افشا اسرار به شرح بند 2 ماده 81 و بند 5 ماده 76 همان قانون مجازات ممنوعيت از سه ماه تا سه سال از حرفه وكالت را مقرر داشته است ، تعريفي از سرّ يا اسرار بدست نداده است .
سرّ در فرهنگهاي مختلف به شرح زير تعريف شده است .
در فرهنگ عميد معناي سرّ به شرح زير آمده است :
« اين نسبت اسم و عربي است و معناي آن راز ، امر پوشيده و نهفته ميباشد .
سرّ مطلب نهفته در دل ، آنچه كه بايد پنهان داشت . »
و در فرهنگ معين معاني سرّ را چنين بيان ميدارد :
« سرّ ، يعني كار پوشيده و مخفي ، سرّ به معناي راز .
سرّ لطيفهاي مودع در قلب كه محل شهود است چنان كه روح محل محبت و قلب محل معرفت است .
سرّ چيزي است كه حق آن را پنهان كرده است و مردم را بدان دسترسي نيست . »

بررسي در ساير جوامع
مرحوم دكتر محمود سرشار به شرح زير گزارش خود از كنگره بين المللي وكلاي دادگستري روي هم تحت عنوان كد اخلاقي وكلا طرح پيشنهادي يكي از وكلاي دادگستري مكزيك به كنگره مذكور را ترجمه و در مواد 10 ، 11 ، 2 1 طرح مذكور چنين بيان ميدارد .
ماده ده ـ حفظ اسرار مربوط به شغل وكالت .
حفظ اسرار مربوط به شغل وكالت يكي از تكاليف و حقوق وكلاي دادگستري است .
اطلاق لفظ تكليف در حفظ اسرار از لحاظ حقوق موكل است كه بايد رعايت اين وصف از ساير اوصاف مختصه به اين شغل تجاوز نكند ولي در رعايت و توجه به اين اصل از نظر قضات و مقام قضا كلمه حق به آن اطلاق خواهدشد ، زيرا وكيل دادگستري ميتواند اسراري را كه مجبور به افشاي آن باشد قبول نكند .
هرگاه وكيل بعنوان اداي شهادت در دادگاهي دعوت شود ، ميتواند با كمال استقلال و آزادي تمام از پاسخ هر سوالي كه منتهي به افشاي اسرار شغلي او شود امتناع كند .
ماده يازده ـ توسعه تكاليف وكلا در حفظ اسرار مربوط به شغل وكالت .
وظيفه حفظ اسرار شغل وكالت نيز متضمن اسراري است كه از طرف اشخاص ثالث به مناسبت شغل وكالت به شخص وكيل داده شده است و نيز وكيل بايد در حفظ اسراري كه در نتيجه مذاكرات جهت بستن قرارداد با وكيل ايجاد شده ولي صورت عمل بخود نگرفته است و همچنين اسراري كه از طرف وكلا به شخص او داده شده است كوشا بوده و در مقام حفظ آن برآيد .
وكيل نبايد هيچ گونه دعوايي را كه در بعضي از قسمتها با اسراري كه در انجام شغل وكالت از موكل به دست آورده ، ارتباط دارد ، بدون جلب رضايت او قبول كند .
ماده دوازده ـ در ختم وظيفه مربوط به حفظ اسرار وكالت .
اگر موكلي وكيل خود را متهم به ارتكاب جرايم كند وكيل مزبور حق دارد حقايق را به درجه و ميزان تهمتي كه به او استناد شده است بيان و اظهار كند و حتي در چنين مواردي وكيل ميتواند اسراري را كه از طرف موكل به او داده شده است ، آشكار سازد .
اگر موكل وكيل را از قصد خود به ارتكاب جرمي مطلع كند ، وكيل الزامي به حفظ چنين سري نداشته و بايد فوراً افشا كند زيرا هم كمك و معاونت به ارتكاب جرم مزبور نكرده و هم اشخاصي را كه در معرض مخاطره بودهاند حفظ كرده و از ضرر و زيان حاصله از جرم نجات داده است .

تصريحات قانون وكالت در آئين نامه لايحه قانوني استقلال كانون وكلا
ماده 30 قانون وكالت مصوب 1315 مقرر ميدارد .
« وكيل بايد اسراري را كه به واسطه وكالت از طرف موكل مطلع شده و همچنين اسرار مربوط به حيثيات و شرافت و اعتبارات موكل را حفظ نمايد . »
ماده 76 آئين نامه لايحه قانوني استقلال كانون وكلا مجازاتهاي انتظامي را به شرح زير معين داشته است :
« 1 ـ اخطار كتبي ،
2 ـ توبيخ با درج در پرونده ،
3 ـ توبيخ با درج در روزنامه رسمي و روزنامه كانون ،
4 ـ نزل درجه ،
5 ـ ممنوعيت از سه ماه تا سه سال ،
6 ـ محروميت دائم از شغل وكالت . »
و ماده 81 آئين نامه لايحه قانوني استقلال كانون وكلا مقرر ميدارد :
« متخلف در موارد ذيل به مجازات انتظامي درجه 5 ( ممنوعيت از سه ماه تا سه سال ) محكوم خواهدشد . »
2 ـ در صورتي كه به واسطه وكالت از اسرار موكل مطلع شده و آن را افشا نمايد اعم از اينكه اسرار مربوط به امر وكالت يا شرافت و حيثيت و اعتبار موكل باشد .
و نهايتاً اينكه ماده 88 آئين نامه لايحه قانوني استقلال كانون وكلا مقرر ميدارد .
« كارآموزان مشمول مقررات انتظامي در اين آئين نامه خواهدبود . »
و بالاخره اينكه تبصره 3 ماده 6 قانون كيفيت اخذ پروانه وكالت دادگستري مقرر ميدارد :
كارآموزان وكالت در دوران كارآموزي بايد حسن اخلاق و حسن رفتار داشته باشند ، چنانچه به تشخيص كميسيون كارآموزي خلاف آن احراز شود با تاييد رييس كانون و راي دادگاه انتظامي پروانه كارآموزي آنان ابطال خواهدشد .

بررسي در ساير قوانين
در قانون مجازات اسلامي و قانون آئين دادرسي كيفري اخيرالتصويب قانونگزار به نحوي وارد اين مبحث و وظيفه و تكاليف وكلا شده و مقرراتي را وضع كرده است .
در ماده 648 قانون مجازات اسلامي آمده است :
« اطباء و جراحان و ماماها و داروفروشان و كليه كساني كه به مناسبت شغل يا حرفه خود محرم اسرار ميشوند هرگاه در غير از موارد قانوني ، اسرار مردم را افشا كنند ، به سه ماه و يك روز تا يك سال حبس و يا به يك ميليون پانصد هزار تا شش ميليون ريال جزاي نقدي محكوم ميشوند . »
همچنين قانونگزار در ماده 106 قانون آئين دادرسي كيفري اخير التصويب مقرر داشته است كه : هرگاه متهم نوشته هاي خود را كه موثر در كشف جرم است به وكيل خود يا شخص ديگري سپرده باشد ، قاضي ميتواند آنها را برحسب مورد در حضور وكيل يا آن شخص بررسي نمايد و در صورت استنكاف از ارائه آنها ، مستنكف به مجازات مقرر براي خلاصي متهم از محاكمه محكوم خواهدشد .

تضاد
چنانچه ملاحظه شد به نظر ميرسد كه وظيفه ، تكليف ، حق وكيل در حفظ اسرار موكل در بعضي از موارد با اصول ديگر حاكم در تضاد قرار گرفته است و اين وظيفه يا تكليف ساقط و اين حق ذايل ميگردد . به دو مورد مهم آن كه در قوانين مجازات اسلامي ماده 648 و قانون آئين دادرسي كيفري ماده 106 آمده است به شرح بالا اشاره و متن مواد مرقوم ارائه شد كه آن عبارت است از موارد قانوني مقرر در ماده 106 قانون آئين دادرسي كيفري و يا موارد موثر در كشف جرم در قانون مجازات اسلامي است .
بديهي است همچنين هرگاه وكيل از قصد موكل در ارتكاب جرمي مطلع شده يا اسراري را از موكل داشته باشد كه در كشف جرم موثر باشد و يا شخصاً طرف اتهام موكل به ارتكاب جرمي قرار گيرد نه تنها وظيفه حفظ اسرار را ندارد ، بلكه موظف است كه اسرار مذكور را افشا و به درجه و ميزان تهمتي كه به او استناد شده است حقايق را بيان دارد .
و اما ممكن است احساس شود كه تكليف و وظيفه وكيل به شرح مواد و اصول بالا با ماده 667 قانون مدني در تضاد قرار گرفته باشد ، چه به شرح ماده مرقوم « وكيل بايد در تصرفات و اقدامات خود مصلحت موكل را مراعات نمايد و از آنچه موكل بالصراحه به او اختيار داده است يا برحسب قرائن و عرف و عادت داخل در اختيار اوست تجاوز نكند . »
با بررسي دقيق ماده مرقوم از قانون مدني ، به نظر ميرسد كه قوانين و مقررات و نظامات مربوط به حفظ اسرار در قانون مجازات اسلامي يا مقررات انتظامي كانون وكلا ، تضادي با ماده 667 قانون مدني ندارد . چه به شرح مواد مرقوم نيز اصل وكالت كه بر رعايت مصلحت موكل است رعايت شده است .
ثانياً تصرفات و اقدامات وكيل در محدوده اختيار اعطايي موكل صورت گرفته و در كليه موارد وكيل بر اساس مصلحت موكل و اختيار اعطايي موكل به وي و در محدوده اجازه افشا يا عدم افشا اسرار اقدام خواهدكرد ، مگر در مواردي كه به حكم قانون اين تكليف يا وظيفه يا حق ساقط شده باشد .

بيژن شقاقي

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:

: مرتبه